www.sizedebiyat.com SiZedebiyat
K��E YAZILARI caddesi
Telif Hakk� sahibi: Mehmet UHR�
A�IK KAPI
Hayat� anlamaya ve anlatmaya �abalayanlar i�in her zaman bir a��k kap� vard�r
SA�LI�I DA T�CAR�LE�T�RD�K
�zellikle ge�ti�imiz y�zy�l�n ikinci yar�s�nda sa�l�k alan�nda ya�anan �arp�c� ilerlemeler, b�y�k bir bilgi birikimi do�urmu�tur. Bu geli�melerin sa�l���n ticarile�mesine, sermaye g��lerinin sa�l��a yat�r�m yaparak k�r elde etme hevesine b�y�k �l��de ba�l� oldu�unu kabul etmek zorunday�z. Ayn� d�nemde sermaye g��lerinin ilgisini �ekmeyen bilim alanlar�ysa, benzer ilerleme ba�ar�s� g�steremediler. Sa�l�k hizmetlerinin k�rl�l��� bu alana yat�r�m yap�lmas�n� h�zland�rd� ve h�zland�rmaya devam ediyor. Yat�r�mlar�n bedeliyse pazarlanan sa�l�k hizmetleri �zerinden hastalara �dettiriliyor. Bu alan�n olduk�a k�rl� oldu�unu da d�nya genelinde ya�anan krizlere ra�men iflas edip batan il�� firmas� olmamas�ndan anl�yoruz. Sa�l�k sekt�r�nde ya�anan h�zl� b�y�me, ki�i ba��na d��en sa�l�k harcamalar�n�n artmas�na, art��� kar��layamayan sosyal g�venlik sistemlerinin iflas noktas�na gelmelerine yol a�t�. �stelik ticari mant�k ve onun kurallar�, sa�l�k sistemini de eline ge�irdi. Sa�l���n ticarile�mesinin yenilik ve geli�meleri artt�r�c� olumlu etkisi oldu�unu da g�r�yoruz. Peki, ticarile�menin sa�l�k alan�nda olumsuz etkileri ya da yan etkileri olamaz m�? Diyelim ki il�� firmas� sahibisiniz. Ticari anlamda amac�n�z k�r etmektir. Firman�z� ya�atabilmek i�in k�r etmek, kazand�klar�n�zla yat�r�mlar�n�z� s�rd�rmek, yeni il��lar i�in ara�t�rma geli�tirme yat�r�mlar� yapmak zorundas�n�z. K�r etmek, k�rl�l���n�z� s�rd�rmek ve hatta artt�rmak i�in yapman�z gereken temel olarak maliyetlerinizi azaltarak sat��lar�n�z� artt�rmak �eklinde �zetlenebilir. �l�c�n maliyetini azaltmak i�in hammaddeden eksiltemeyece�inize g�re, burada yapabilece�iniz pek fazla bir �ey yok. O zaman genellikle di�er il�� firmalar�n�n yapt��� gibi sat��lar�n�z� artt�rma yoluna gidersiniz. Rekl�m ve benzeri faaliyetlerin maliyet artt�r�c� etkileri bilindi�i i�in pek �ok �lkede yasak olmas� bu konuda da elinizi ba�l�yor. O zaman iki se�ene�iniz kal�yor. Pazar� b�y�tmek ya da yeni pazarlar yaratmak. Pazar� b�y�tmek, yani ilac�n�z�n daha �ok re�etelendirilmesini sa�lamak amac�yla hekimlere firmalar taraf�ndan �e�itli hediyeler verilmesi, tatillere g�nderilmesi yeni bir uygulama olmaktan ��kal� �ok oldu. Eskiden hastalar hekimlerine g�n�l borcu hissederken, g�n�m�zde baz� hekimler promosyon ve hediyelerin de etkisiyle il�� firmalar�na kar�� g�n�l borcu hissetmeye ba�lad�lar. ��te size t�bb�n ticarile�mesinin bir yan etkisi. Hastalar�n m��teri h�line gelmesi sa�l���n ticarile�mesinin ka��n�lmaz bir sonucu. Bu durumda hekim hasta ili�kisinin kopmas�, yerine de hekim il�� firmas� ili�kisinin kurulmas� ka��n�lmaz oluyor. Hekimler il�� firmalar� ve benzeri firmalarla i�birli�ine giderek sa�l�kta ya�anan yeni ticari yap�lanman�n par�as� haline geldiler. Hastaysa sisteme para kazand�ran ticari hedef kitle olarak g�r�lmeye ba�land�. Bu kadarla kalsa iyi... Yine gelelim bizim il�� firmas�na. Bir di�er yapabilece�iniz i� elinizdeki il�c�n�za yeni kullan�m alanlar� yaratarak sat��lar�n�z� artt�rmak olabilir. S�zgelimi �retti�iniz antidepressan il�c�n�z i�in yeni kullan�m alanlar� yaratmaya �abalayabilirsiniz. Bu ama�la kenarda k��ede kalm�� bir iki �niversitede yapt�rd���n�z � bilimsel � �al��malarla il�c�n�z�n utanga�l��a da iyi geldi�ini ya da zay�flama amac�yla da kullan�labilece�ini iddia edersiniz. Bu bilginin bir �ekilde medyada yer almas�n� da sa�larsan�z. B�ylece il�c�n�z i�in yeni pazar yaratm�� olursunuz. D�nyada baz� gazetelerde, � M�jde, utanga�l�k hap� ��kt�! � ya da � ��rencilerin dikkatini artt�ran il�� ��kt�! � bi�iminde haberler bo�una m� ��k�yor san�yorsunuz? T�bben hastal�k olarak bile tan�mlanmayan baz� durumlar�n ( utanga�l�k, dikkat eksikli�i vb� ) birileri taraf�ndan hastal�k olarak il�n edildi�ini ve b�ylelikle baz� il��lara yeni pazar yaratma �abalar�n� hekimler de hayret ve kayg�yla izliyorlar. ��te size bir yan etki daha. Gerekli olup olmad���na bak�lmaks�z�n herkesin il�� t�ketmesini isteyen, her yerde oldu�u gibi t�ketimi artt�rmaya �abalayan baz� il�� firmalar� bu konuda da i�birli�i i�inde �al���yorlar. Sa�l���n ticarile�mesinin ���nc� bir yan etkisiyse ara�t�rma geli�tirme alanlar�nda g�zleniyor. Yine bizim il�� firmam�za d�nelim. �n�n�zde iki yeni il�� geli�tirme projesi var. B�t�eniz sadece birini desteklemeye yetiyor. Projelerden biri Verem hastal���na y�nelik yeni bir antibiyotik geli�tirmeyi ama�l�yor. Di�eriyse yeni bir zay�flama il�c� �zerinde �al���yor. Hangi projeyi desteklersiniz? D�nya n�fusunun hemen hemen ��te birini etkisi alt�nda tutan Verem hastal��� d�nyan�n genellikle en fakir b�lgelerinde g�r�l�yor. �l�c�n�z�n kolay sat�lma �ans� yok. Ya da ucuz satmak zorundas�n�z. Yani bu alanda �retece�iniz il�c�n ticari riski fazla. �i�manl�ksa, son derece s�n�rl� ancak daha varl�kl� n�fus kitlesinde g�r�l�yor. �retece�iniz il�� kolay ve etkin bi�imde sat�lma �ans�na sahip. Bir de halka a��k �irket oldu�unuzu d���nelim. Hissedarlar�n�za olan sorumlulu�unuz sizi do�al olarak �irketin daha �ok k�r edece�i daha az riskli olan projelere y�nlendirecektir. ��te bir yan etki daha. Biri � ahl�ks�zl�k � m� dedi? Verdi�im �rneklerde bir ahl�ks�zl�k g�remiyorum. Ticaretin do�al kurallar�n�n sa�l�k alan�nda uygulamalar�ndan s�z ediyorum. Sa�l���n ticarile�mesinin, yat�r�mlar�n b�y�mesi anlam�nda olumlu etkisi oldu�u gibi insanlar�n bu sanayi kar��s�nda korunmas�z b�rak�larak piyon haline gelmesi anlam�nda olumsuz yanlar� da oldu�unu g�rmemiz gerekiyor. Bir sonraki a�ama m�? Bir sonraki a�amada sa�l�k sistemini elinde tutan ve y�neten ticari ama�la kurulmu� �ok uluslu �irketlerin d�nyadaki baz� �niversiteleri g�d�m�ne alarak bilimi ve bilgiyi de ticarile�tirmesini beklememiz gerekiyor. ��te o zaman do�ruyla yanl���, ger�ekle h�y�li ay�rabilece�imiz dayanak noktalar�n� da yitirmi� olaca��z. Kendi canavar�m�z� yaratt�k. Art�k onu yok etme �ans�m�z da yok. Sadece kontrolden ��kmas�n, bize fazla zarar vermesin diye u�ra�aca��m�z g�nler yak�nd�r... |
: Mehmet UHR�, �stanbul, Di�er bir " k��e yaz�s� i�in " i�in