www.sizedebiyat.com SiZedebiyat Edebiyat Enstit�s�
�NCELEME kuyusu
Telif Hakk� Sahibi: Mustafa Alper FAKILI
De�erli duyguyo�uran�m�z ve SiZedebiyat Edebiyat Toplulu�u �yemiz, incelik g�stererek, " GEN�L���N T�RK�E KURULTAYI, SES BAYRA�IMIZI GEN�L�K TA�IYOR! T�RK�EM, SES BAYRA�IM! " ad� alt�nda toplanan kurultaya ve 73. D�L BAYRAMI' na ( 24 - 25 - 26 / 09 / 2005 ) sundu�u �al��mas�n�, bir par�as� oldu�u SiZedebiyat sayfalar�nda da g�rmek istedi�ini s�yledi. Bu d���ncesinden dolay� kendisine te�ekk�rlerimizi sunuyoruz.
B�LG� �A�INDA T�RK�EN�N �NEM�
* � Bunu kim, niye kullanmak istesin ki? �
* Rutherford Hayes 1877 * �lk Telefon 1877
** � D�nya pazar�nda 5 bilgisayardan fazlas�na yer yok!�
**Thomas Watson ( 1943 )
1877 Y�l�nda Amerika Birle�ik Devletlerinde bir telefon konu�mas� denemesi yap�ld�. Telefon yeni icat edilmi�ti ve bu denemeyi yapan ki�i ABD ba�kan� Rutherford HAYES� ti. Bu konu�madan sonra ABD ba�kan�n�n yapt��� yorum ilgin�tir: � G�zel bir bulu�a benziyor; ama bunu kim, niye kullanmak istesin ki? �... ( 1 ) 1943 y�l�nda IBM ad�yla tan�d���m�z bilgisayar �irketinin y�netim kurulu ba�kan� Thomas WATSON bilgisayar�n gelece�i i�in �nemli tahminlerde bulunuyor. Watson yapt��� a��klamada ' d�nya pazar�nda 5 bilgisayardan fazlas�na yer olmad���n� ' s�yl�yor... ( 2 ) 2000� li y�llara gelindi�inde g�r�yoruz ki, ABD Ba�kan� HAYES ve IBM Y�netim kurulu ba�kan� WATSON� un �ng�r�lerinin aksine telefon ve bilgisayar g�nl�k hayat�m�z�n vazge�ilmez birer par�as�. Olay�n ilgin� y�n� bununla da kalm�yor. �a��m�z�n ileti�im arac� internet; telefon ve bilgisayarlar�n birbirine ba�lanmas�yla ortaya ��k�yor. �nternet D�nya tarihindeki en h�zl� geli�en elektronik teknoloji. Amerika' da yap�lan bir ara�t�rmaya g�re, elektrik kullan�lmaya ba�lanmas�ndan 46 y�l sonra evlerin % 30' una girmi�tir. Bu s�renin telefon i�in 38 y�l, televizyon i�in 17 y�l, internet i�in sadece 7 y�l oldu�u belirtilmektedir. Bir ba�ka ara�t�rmada ise; D�nyada 50 milyon televizyon i�in 17 y�l, internet i�in ise sadece 7 y�l oldu�u belirtilmektedir. Bir ba�ka ara�t�rmada ise; D�nyada 50 milyon televizyon rakam�na 10 y�l i�inde ula��ld���, internete ba�l� bilgisayar say�s�n�n 50 milyona ula�mas�n�n ise sadece 3 y�l s�rd��� belirtilmektedir. 1990 y�l�nda internetin kullan�c� say�s� 1 milyon iken 1995' te 16 milyona, Mart 2000' de 350 milyona ula�m�� olup ( 3 ), 2005 y�l� itibariyle 600 milyonu a�t��� biliniyor. Bu kadar h�zl� yay�lmas�n�n yan� s�ra internetin g�nl�k ya�ant�m�z�n her alan�na girmi� olmas� bizlere de�i�imin boyutunu g�stermekte. Bug�n internet �zerinden al��veri� yapabiliyoruz. �nternet �zerinden dil ��renmek, ara�t�rma yapmak, istedi�imiz her hangi bir konuda bilgi edinmek m�mk�n. Yine internet �zerinden d�nyadaki t�m �lkeleri, tarihi yerleri, b�y�k �ehirleri; foto�raflarla, video g�r�nt�leriyle, hatta kameralar arac�l���yla canl� olarak izlemek m�mk�n. �nternet �zerinden faturan�z� yat�rabilir, ma� biletinizi alabilir, uzaktaki arkada�lar�n�zla sohbet edebilir, k�sacas� g�nl�k hayattaki bir �ok etkinli�i bir bilgisayar ve modem arac�l���yla ger�ekle�tirebilirsiniz. Konunun dili ilgilendiren b�l�m�ne gelmek gerekirse: internetle birlikte ge�irdi�imiz b�y�k de�i�im, her toplumsal de�i�imde oldu�u gibi k�sa s�rede dilde de kendisini g�sterdi. �et odalar�, spam mailler, forv�rd etmeler, smayliler derken internetin egemen dili �ngilizce T�rk�eyi d�rt bir yandan etkisi alt�na almaya ba�lad�. K�reselle�me ad� alt�nda s�regelen tek y�nl� k�lt�r emperyalizmi internet sayesinde h�zla yol ald�. D�nya dilinin �ngilizce oldu�u, k�resel dilin t�m dillerin yerini alaca�� yeti�en yeni nesillerin beynine kaz�nmak istendi. Bu ko�ullar alt�nda T�rk�e gibi ulusal diller �nemsiz, s�radan, ikinci plana at�lm�� diller olarak bir k��eye b�rak�ld�. Bu sorun yaln�zca �lkemizde de�il, d�nyan�n bir �ok �lkesinde ya�anmakta. K�reselle�me ulus devletlerin ulusal kimliklerini tehdit etmekte. Bilgi �a��nda T�rk�enin bir di�er sorunu ise bilgi toplumu olma a�amas�nda olan T�rkiye� de T�rk�enin bilim dili olarak kabul g�rmemesi. �niversitelerimiz yabanc� dille ��retim ad� alt�nda verdikleri ��retimle k�reselle�menin gereklerini yerine getirdi�ini sanmakta. T�rk�enin bir bilim dili olup olmad��� sorusu ak�llar� kurcalamakta. Bilim dili konusunda Ayd�n K�ksal � Dil ile Ekin � adl� kitab�nda ��yle diyor: � Belirli bir dilin bilim dili say�lmas� i�in, b�t�n bilim alanlar�n�n hepsinde birden bilimsel �al��ma s�rd�rme zorunlulu�u yoktur. Yaln�zca bir ya da birka� alandaki bilimsel ara�t�rmalar�n bulgular�n� d�nyaya ilk kez ulusal dilde a��klamak, bu a��klamalar�n bilim alanlar�na g�re dizinlerinin uluslararas� bilgi eri�im dizgelerinde yer almas�n�, �rne�in Fransa� da CNRS, T�rkiye� de ( T�RDOK ) / T�B�TAK gibi bu i�ten sorumlu olabilecek ulusal bir kurumca sa�lamak, �zellikle de b�t�n ��retim d�zeylerinde ve t�m bilim alanlar�nda, �niversite ve y�ksekokullarda ��retim dili olarak kullanmak, bunun i�in gerekli �zg�n ve �eviri kaynak kitaplar�n yay�nlanmas�n� sa�lamak, bir ulusal dilin bilim dili say�lmas� i�in yeterli �l��tlerdir.� ( 4 ) Bu ko�ullara bak�ld���nda T�rk�enin yeterli bir bilim dili oldu�u a��k�a g�r�l�yor. Ancak T�rkiye� de b�y�k �niversitelerin �o�unun ��retim dilinin �ngilizce olmas�, alan derslerinde T�rk�e kaynak yetersizli�i ya�anmas� T�rk�enin bilim �retilen, bilgi �retilen bir dil olarak geli�mesini engelliyor. Daha da k�t�s� bu durum T�rkiye� de bilimsel �retimin �n�ne engel koyarak, yaln�zca d��ar�daki geli�meleri izleme �abas�nda olan bir bilim �evresinin olu�mas�na neden oluyor. Sorunun ��renciler a��s�ndan yaratt��� boyutu ele al�rsak; ��z�m� ba�ka yerlerden, �niversitelerden, devletten, Y�K� ten ya da herhangi bir kurumdan beklemek yerine kaynak kitaplar�n T�rk�eye �evirilerini yaparak harekete ge�ebiliriz. ��nk� T�rk�enin kaynak kitap s�k�nt�s� giderildi�i taktirde �n� h�zla a��lacakt�r. Bir dilde var olan bilgi birikimi o dilde bilim yap�lmas�n�, d���nce �retilmesini kolayla�t�rmaktad�r. Tarihten bir iki �rnek vermek gerekirse: 1- Arap - �sl�m D�neminde T�bb�n Geli�imi: Hipokrat, Galen, Dioskorides gibi yazarlar�n eserleri Arap�aya �evrilmi�tir. �zellikle Abbasi d�neminde �ok ciddi bir �ekilde bir �eviri dalgas� ya�anm��t�r. Bu yolla Yunan t�bb� �sl�m d�nyas�na kazand�r�lm��t�r. ( 5 ) 2- Avrupa� da R�nesans Hareketi: Avrupa uluslar� eski Yunan eserlerini ulusal dillerine �evirerek orta �a��n karanl���ndan kurtulmu�, yeni ve d�nyaya y�n verecek d���nceler �retmi�lerdir. 3- Japonya� n�n �a�da�la�ma S�reci: Japonya bilim ve teknoloji alan�nda g�sterdi�i b�y�k geli�menin ilk ad�mlar�n� Avrupa�daki pozitif bilim alanlar�ndaki t�m kaynaklar� Japoncaya �evirerek ba�latm��t�r. ( 6 ) �rneklerde de g�r�ld��� gibi ulusal dillerindeki bilgi birikimini �eviri yoluyla geli�tiren uluslar bilimsel, d���nsel ve toplumsal alanda ilerliyorlar. Benim �nerim, T�rk�e kaynak s�k�nt�s� �eken �niversite ��rencilerinin bir araya gelmeleri. Her bilim dal�ndan ��renciler aras�nda k���k �eviri gruplar� olu�turulmal�. T�rk�e kaynak bulunmayan alanlarda yabanc� kaynaklar�n �evrilmesine uzmanlar�n da yard�m�yla ba�lanmal�. Bu gruplar internet ortam�nda bir araya gelerek e�g�d�ml� bir �ekilde �al��malar�n� y�r�tebilirler. B�ylece �a��m�z�n ileti�im arac�n�n, do�ru kullan�ld���nda nas�l da i�e yarayabilece�ine g�zel bir �rnek olu�mu� olacakt�r. T�rk�enin bilimsel bilgi birikimini geli�tirdi�imiz taktirde T�rk�e bilim yapmak ve T�rk�eyi kullanarak bilimde yol almak kolayla�acakt�r. Bilgi �a��nda k�reselle�menin ve �ngilizcenin bask�s� alt�nda olan T�rk�eye gereken de�eri vermeli ve her alanda geli�mesine �nc� olmal�y�z. Bilim alan�nda di�er devletlerden geri kalmak, bilgi �a��na, bilgi toplumuna ayak uyduramamakla sonu�lanaca��ndan bir bilim dili olan T�rk�enin bilimin her alan�nda etkin olarak kullan�lmas� i�in �al��mal�y�z. Sonu� olarak ba�lamam gerekirse, k�reselle�meyle ortaya ��kan k�lt�r emperyalizminin yaratt��� tehdit kar��s�nda gelece�imizin g�stergesidir T�rk�e. Ba�ta bilim alan�nda olmak �zere T�rk�eye verdi�imiz de�er ulus olarak gelece�imizi belirleyecektir.
Kaynaklar: ( 1 ) http://yenibir.msn.com.tr/CareerSupport/DisplayArticle.aspx?vID=406 ( 2 ) http://www.pandora.com.tr/urun.asp?id=113825 ( 3 ) �nternet ve Alan Adlar�n�n Uluslararas� ve Ulusal Y�netimi ile �ok Dilli Alan Adlar�, Alkan Mehmet, Canbay Cafer ( 4 ) Dil ile Ekin, Prof. Dr. Ayd�n K�ksal, Toroslu Kitapl���, Kas�m 2003, sayfa 197 ( 5 ) �sl�m D�nyas�nda T�p, Prof. Dr. Erdem Ayd�n, www.medinfo.hacettepe.edu.tr/ders/TR/D1/4/3856.doc ( 6 ) Japonya� da Modernle�menin Sosyo - ekonomik ve K�lt�rel Temelleri, Dr. Ahmet Cihan |
" Edebiyat At�lyesi Pazartesi �al��malar� " ndan: 53. hafta, 26.09.2005 - 02.10.2005 haftan�n konusu: �ZDE B�R S�ZDE B�R OLMAK �zerine
:
Mustafa Alper
FAKILI,
Ankara, 25
Eyl�l 2005 Pazar