D���nmek, d���nebilmek; insan�n �teki canl�lara �st�nl���n� sa�layan en �st�n yanlar�ndan biri. Ama bu �st�nl���n geli�ime yine de a��k olmas� zorunlulu�u, insan�n �n�n� alamad��� merak ve sorgulama d�rt�s� ile birlikte, insanlar�n daha iyi d���nme yollar�n� aramas�n�, bulmas�n� ve uygulamas�n� zorunlu k�l�yor.

D���nme - d���nce olu�turma - bu noktaya gelip oturunca da kar��m�za iki yol ��k�yor. Bu yollardan birincisi; y�zy�llard�r topluma y�n vermeye �abalayan d���n�rler taraf�ndan yayg�n olarak kullan�lan�. Yani; �teki insanlardan uzakla�arak bir da�a, ma�araya kapanmak, o ana dek da�arc�klar�nda biriktirdiklerinin �����nda bir d���nme sistemi, sistemler felsefesi olu�turmak, buna g�re ya�amak ve zamanla �teki insanlar�n bunu alg�lamas�n� / anlamas�n� umarak beklemek. B�yle bir sistemler felsefesi i�inde ya�ayan d���n�r�n bu inziva d�nemi i�inde, d��sal olaylardan uzakla�mas�, bu y�ntemin - belki de - dura�anla�mas�na yol a�an ve - belki de - eksik olan yanlar�ndan biri. Burada d���n�r�n d��sal olaylardan uzak olmas�, bu d���nce felsefelerinin s�reklilik g�steren do�al ve sosyal olaylar� a��klamakta ge�mi�te kalmalar�na, uygulamada s�k�nt�larla kar��la�malar�na ve b�ylelikle - zorla olsa bile - �zg�nl�klerinden uzakla�malar�na yol a��lmas� s�z konusu olmaktad�r. Sokrat gibi istisnalar olsa bile.

Bu yollardan ikincisi olan; d��sal olaylara kendini kapatmadan onlarla bir arada ya�ayarak bir d���nce felsefesi ortaya koymak - pek s�k rastlan�r bir durum olmamakla birlikte - o felsefenin uygulanabilirli�i a��s�ndan daha iyi bir yakla��m olabilir. Burada kar��m�za ��kan en �nemli �ekince ise; detaylarla detay olmayanlar� d���n�r�n ay�rt etme becerisinin yeterli olup olmad���d�r. D���n�r�n her detaydan etkilenmesi genel d���n yasalar�n�n ortaya konmas�n�n zorla�mas�n�, detaylar� g�z ard� etmesi se bu yasalar�n uygulanmas� s�ras�nda zorluklar�n ortaya ��kmas�na yol a�acakt�r. Bu yan�lg�ya d��enleri, d��meyenlerden ay�rmak gerekti�ini belirtenler olmas�na kar��n bu yan�lg�da olanlar�n da az say�da olmad���n� bilmek gerekir. Her iki yakla��mda da ortaya ��kan bu s�k�nt�lardan sak�n�labilmesi, ancak ve ancak, �retilme bi�imi ne olursa olsun d���nce sistemlerinin de canl� / ya�ayan yap�lar oldu�unun kabul edilerek ya�amam�zda kullan�lmas�yla sa�lanabilir. Aksine yakla��mlar - felsefe olsun, din olsun, ya da toplumu kal�plara d�ken ba�ka d���nce sistemleri olsun - d���nce sistemlerinin �nce dura�anla�mas�na sonra eskimesine ve daha sonra da ortadan kalkmas�na yol a�acakt�r. Burada tart��ma dinin d���nce bi�imi oldu�una ili�kin kar�� ��k��lar olmas� beklenebilir ve bu da olacakt�r. Ancak; d���nce sistemlerinin ve dinlerin insanlar� / insanl��� - en az�ndan - bir d�zenleme i�ine alma �abas�nda birle�tiklerini yads�yamayaca��m�z da a��kt�r.